Controle, grip hebben, graag de uitkomst willen weten van hetgeen je doet of van plan bent. Het is heel menselijk en tegelijkertijd is het dat wat het leven zwaar kan laten voelen. Het idee van controle op of ‘maakbaarheid’ van je omgeving is een illusie. Daarmee zeg ik niet dat je niets kunt bereiken wat je je hebt voorgenomen. Vaak kun je met de nodige energie best wat afdwingen. De vraag is alleen tegen welke prijs?
Effect van controle
In organisaties kun je best afdwingen dat mensen zich op een bepaalde manier gedragen. Je kunt, of beter gezegd ‘je moet’, het meten en monitoren om het gedrag te laten continueren. Echter mijn eigen ervaring is dat je als mens je eigenheid hebt en je vaak juist niet wilt doen wat anderen vinden dat jij moet doen. Ik werd er niet gelukkiger van toen ik op enig moment in mijn werkzaam leven iets moest doen waar eigenlijk mijn hart niet naar uitging. Ik werd creatief om me voor te doen naar wat er van mij werd verwacht. En ondanks, of misschien juist doordat, ik een ‘rol’ speelde koste me dat veel energie. Energie die ik uiteraard niet meer in mijn werk kon steken. Het werd dan ook een neerwaartste spiraal die uiteindelijk leidde tot mijn vertrek.
Het gedrag van anderen kun je misschien wel controleren maar niet de gedachten, behoeftes, emoties enzovoorts. In feite zie je hetzelfde terug in dictaturen waar mensen zich in het openbaar precies gedragen zoals het moet. Echter, achter de schermen voelen ze zich anders en dromen ze van vrijheid.
Oorsprong
Waar komt die behoefte aan controle van de mens toch vandaan? Wellicht heeft de één het wat sterker dan de ander, maar iedereen heeft er mee te maken in zichzelf. Als je eerlijk naar jezelf kijkt kun je ook waarnemen dat je graag hebt dat de zaken gaan zoals jij het wilt of dat je graag grip hebt op wat er gebeurd. Het laatste leidt er naar mijn ervaring ook toe alles te willen begrijpen. Als je iets snapt of begrijpt lijkt het als het ware dat je er controle over hebt. Maar elk model of gedachte blijft altijd maar een benadering van of een concept over de werkelijkheid. Controle is en blijft een illusie. Daarbij kost het veel geld om te monitoren, sturen, checken, controleren, et cetera. Dat vergeten we volgens mij vaak.
Laten we dan eens proberen die controle los te laten in organisaties. Dat is iets ander dan je mensen los laten. Het begint bij je eigen controlebehoefte onder ogen te zien en die behoefte niet langer voeden met bijpassend gedrag. En als je die als leidinggevende kunt laten voor wat het is, bewegen de medewerkers gewoon mee. Het is een mechanisme dat moeilijk is te snappen (lees: te controleren) valt. Het vraagt om vertrouwen.
Lees ook de blog Loslaten noch vasthouden